KİT Üst Komisyon Toplantısı TBMM'de Gerçekleştirildi 31 Mayıs 2022

TBMM KİT Komisyon Başkanı Aydın Milletvekili Mustafa Savaş Başkanlığında düzenlenen toplantıya, Komisyon Üyesi Milletvekilleri, Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı İbrahim Yumaklı,  Sayıştay Başkanlığı Grup Başkanı Sevil Köker ve Denetim Görevlileri, Et ve Süt Kurumu Genel Müdür V. Mustafa Kayhan, ESK Yönetim Kurulu Üyeleri, Daire Başkanları,  Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı temsilcileri katıldı.

 Sayıştay raporlarında yer alan bulgu ve önerilerin değerlendirildiği toplantıda,  Komisyon üyesi milletvekilleri tarafından bulgulara  ilişkin görüşleri dile getirildi.

Et ve Süt Kurumu Genel Müdür V. Mustafa Kayhan, komisyonda yaptığı konuşmada, kurumun 1952'de Et ve Balık Kurumu iktisadi devlet teşekkülü olarak kurulduğunu hatırlatarak, kurulduğu ilk yıllardan itibaren çiftlik yönetimi, hayvan besleme ve ıslah programları ile hayvan sağlığı konularında çiftçilerin emeğine değer kattığını ve üretim ve tedarik mekanizması ile tüketicilere güvenilir ve ekonomik ürün arzında bulunarak piyasada bir denge unsuru olduğunu söyledi.

 

 Et ve Balık Kurumu'nun 1992'de yeterli düzeyde etki analizi yapılmadan salt iktisadi kararla özelleştirme kapsamına alındığını anımsatan Kayhan, bu süreçte 35 kombinasından 19'unun satıldığını ve 8'inin de başka kurumlara devredildiğini aktardı.

Kayhan, satılan veya devredilen kombinaların büyük ölçekte faaliyetlerine son vermesi sebebiyle özellikle hayvancılık potansiyeli yüksek olan ve özel sektör yatırımlarının yeterli olmadığı illerde hayvancılığın gelişmesini olumsuz etkilemeye başladığını anlattı.

 AB üyelik müzakereleri sürecinde hayvansal ürünler için piyasa düzenleyici kuruma ihtiyaç duyulmasıyla beraber Kurum'un 2005'te özelleştirme kapsamından çıkartıldığını hatırlatan Kayhan, "Kalan kombinalar modernize edilmiş ve yeni yatırım programları hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur. Bugün Kurumumuza ait 15 işletme bulunmaktadır. 12 et kombinasının (Adana, Ağrı, Ankara, Bingöl, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Sakarya, Sivas, Van, Yozgat, Trabzon) yıllık 389 bin 500 büyükbaş, yaklaşık 3 milyon küçükbaş kesim kapasitesi ve 14 bin ton depolama potansiyeli vardır. 1 adet tavuk kombinası (Erzincan), 1 et işleme ve depolama tesisi (İstanbul), 1 adet süt işleme tesisi (Yozgat) bulunmaktadır." ifadelerini kullandı.

Kayhan, hayvancılığın iki temel ürünü olan kırmızı et ve çiğ sütte piyasanın genel görünümüne bakıldığında çiğ sütte buzağılama dönemi olarak tabir edilen ilkbahar aylarında arz yönlü artışların, kırmızı ette ise turizm ve tatil sezonlarında talep yönlü artışların dönemsel olarak fiyatlarda dalgalanmalara neden olduğunu bunun da hem üreticiyi hem de tüketiciyi olumsuz etkilediğini söyledi.

 

- Yozgat süt işleme tesisinde deneme üretimine başlandı

 Piyasalarda arz talep dengesini sağlamak amacıyla 2013'te Kurumun ana statüsünün değiştirildiğini vurgulayan Kayhan, "Görev tanımına süt ve ürünleri eklenerek Kurumumuza piyasa düzenleme görevi verilmiştir. ESK bu misyonuyla iki temel üründe arz açığı dönemlerinde piyasaya ürün ikame ederek arz fazlası durumunda da alım müdahalesi yaparak regülasyon görevini başarıyla yürütmektedir." diye konuştu.

 

Kayhan, bununla beraber başta silahlı kuvvetler olmak üzere bazı kamu kuruluşlarına kırmızı et, kanatlı eti ve şarküteri ürünleri tedarik etiklerinin altını çizerek, 18 satış noktası, AOÇ satış noktaları ve Tarım Kredi Kooperatif Marketleri aracılığıyla geniş tüketici kesimlerine ürün ulaştırdıklarını dile getirdi.

 

"Yozgat Süt İşleme Tesisimizin yatırımı tamamlanmış ve deneme üretimine başlanmıştır." diyen Kayhan, günlük 90 ton/gün kapasite ile tesisin Yozgat ve çevre illerde süt sığırcılığının gelişmesi için önemli bir fırsat oluşturacağı değerlendirmesinde bulundu.

 

Kayhan, Trabzon Kombinasının yatırımının yüzde 96'sının tamamlandığını belirterek, şöyle devam etti:

 

"Karadeniz bölgesinde ilk kombinamız olmasının yanı sıra kombinanın faaliyete geçmesiyle il genelinde onaylı ve ruhsatlı işletme ihtiyacı da giderilmiş olacaktır. Erzincan Tavuk Kombinamız modern altyapısı ve sözleşmeli üretim modeliyle broiler tavuk yetiştiriciliğini bölgede önemli bir sektör haline getirmiştir. Her kombinamız kendi hinterlandında sözleşmeli besicilik modeliyle üretim yapabildiği gibi normal kesim hizmetleri de vermektedir. Ayrıca randıman primiyle verimliliği, geç ve erken kesim primleriyle de canlı stoku yönetmektedir. Kombinalarımızın olmadığı illerde de özel sektörden kesim hizmeti almak suretiyle tüm besicilerimize karkas alım hizmeti verilmektedir."

 

- "Süt tozunda arz fazlalığı oluşmadı"

 

Kayhan, 2016'dan bu yana çiğ sütte arz fazlalığı olduğu dönemlerde maliyetler dikkate alınarak Ulusal Süt Konseyi'nin ilan ettiği referans fiyattan alımlar yapıldığını ve süt tozuna dönüştürülerek yurtdışı piyasalarına satıldığını ifade etti.

Bu yıl yurt dışı süt tozu fiyatlarının yurt içi fiyatlara göre yüksek seyretmesi nedeniyle ihracatta artış sağlandığını belirten Kayhan, dolayısıyla arz fazlalığı oluşmadığından bugüne kadar alım müdahalesine ihtiyaç duyulmadığının altını çizdi.

 Kayhan, çiğ sütte ve kırmızı ette maliyet ve fiyat analizleri, piyasalara dair risk değerlendirmeleri yapıldığını ve gerekli tedbirlerin uygulandığını dile getirdi.

 Ramazan boyunca kombinalarda çift vardiyalı çalışılarak kıyma ve kuşbaşı uygun fiyatlardan Kurum mağazalarının yanı sıra AOÇ mağazaları ve Tarım Kredi Kooperatif Marketlerinde tüketicilere sunulduğunu vurgulayan Kayhan, şunları kaydetti:

 "Proje kapsamında Kurumumuza satış yapan çiftçilerimize hayvan başına 2 bin 500 lira destekleme ödemesi yapılmıştır. Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin tarım ve gıda sistemleri üzerinde baskısı her geçen gün artmaktadır. Bununla beraber 2020'de tüm dünyayı etkisi altına alan salgın hastalık şartları, yakın coğrafyamızdaki siyasi gerilimler ve savaş halleri gıda güvenliğini daha fazla ön plana çıkarmıştır. Temel besin kaynaklarımızdan olan kırmızı ette ve sütte tüm boyutlarıyla kendi kendine yeterliliği sağlamak Bakanlığımızın stratejik hedeflerinden olup Kurumumuz da altyapısı ve insan kaynaklarıyla hedef politikalara hizmet etmektedir. Öncelikli amacımız; sürdürülebilir üretimi sağlayarak, güven temelli piyasa müdahaleleriyle çiftçimizin emeğine değer katmak ve tüketicilerimize de erişilebilir fiyatlarda kaliteli ve güvenilir ürün arz etmektir."

 

Komisyon üyelerinin görüş, öneri ve sorularının ardından 2019-2020 yıllarına ilişkin hesapları ibra edildi.